Ostpreußen in Polen? Der Regierungsbezirk Zichenau unter deutscher Besatzung 1939–1945 / Prusy Wschodnie w Polsce? Rejencja Ciechanowska pod okupacją niemiecką 1939–1945

/ Termine

Ostpreußen in Polen? Der Regierungsbezirk Zichenau unter deutscher Besatzung 1939–1945 / Prusy Wschodnie w Polsce? Rejencja Ciechanowska pod okupacją niemiecką 1939–1945

Veranstalter
Deutsches Historisches Institut Warschau / Niemiecki Instytut Historyczny w Warszawie
Veranstaltungsort
Deutsches Historisches Institut Warschau, Al. Ujazdowskie 39; 00-540 Warszawa
Ort
Warschau
Land
Poland
Vom - Bis
17.05.2017 - 19.05.2017
Website
http://www.dhi.waw.pl
Von
Dorota Zielinska, Pałac Karnickich, Niemiecki Instytut Historyczny w Warszawie (DHI Warschau)

Der nördliche Teil Masowiens wurde nach dem deutschen Überfall auf Polen noch 1939 als Regierungsbezirk Zichenau in die Provinz Ostpreußen eingegliedert. Betroffen waren im Wesentlichen die Gebiete der Wojewodschaft Warschau nördlich von Weichsel und Narew. Zur Bezirkshauptstadt wurde die zentral gelegene kleine Stadt Ciechanów, die in Zichenau umbenannt wurde. Die Bevölkerung war vorwiegend polnisch mit einem jüdischen Anteil von knapp 10 Prozent sowie einigen Tausend Nachkommen deutscher Siedler. Rechtlich als Teil des Deutschen Reichs betrachtet, wurde das Gebiet von der ostpreußischen Führung de facto als Kolonisationsgebiet behandelt, in dem die nichtdeutsche Bevölkerung entrechtet und unterdrückt werden konnte. In der historischen Forschung fand der Regierungsbezirk Zichenau bislang verhältnismäßig wenig Beachtung; so fehlt bis heute eine wissenschaftliche Gesamtdarstellung der Besatzungszeit dieses Gebiets. Ziel der Konferenz ist es, den verstreuten Wissensstand zu einem Gesamtbild zusammenzuführen und langfristige Forschungsperspektiven aufzuzeigen.

Tuż po zakończeniu działań wojennych w 1939 roku na terenie Mazowsza Połnocnego Niemcy stworzyli tzw."rejencję ciechanowską", która została wcielona w skład prowincji wschodnionpruskiej. Dotyczyło to w zasadzie tereny Województwa Warszawskieg na północy Wisły i Narewu. Stolicą rejencji mianowano pod nazwą "Zichenau" małe miasto Ciechanów. Ludność owego regionu była przeważnie polska z ok. 10-cio procentowym udziałem ludności żydowskiej oraz kilku tysięcy potomków niemieckich osadników. Prawnie obszary rejencji traktowano jako część Rzeszy Niemieckiej, de facto jednak kierownictwo Prus Wschodnich traktowało zdobyte ziemie jako teren do kolonizacji, w którym pozbawiono ludność nie-niemiecką wszelkich praw obywatelskich i podano wszelkim możliwym represjom. W badaniach historycznych Rejencja Ciechanowska doczekała się stosunkowo mało opracowań. Do dziś zabraknie monografia naukowa traktująca temat w sposób wyczerpujące. Celem konferencji jest łączyć rozproszoną wiedzę do bardziej kompletnego obrazu oraz wskazać możliwe kierunki przyszłych badań.

Programm

Mittwoch / Środa, 17.5.2017

19.00–20.30 ERÖFFNUNG UND EINFÜHRUNGSVORTRAG / ROZPOCZĘCIE I WYKŁAD WPROWADZAJĄCY
Ruth Leiserowitz, Warszawa
Begrüßung / Powitanie
Christhardt Henschel, Warszawa
Einführung / Wprowadzenie
Dieter Pohl, Klagenfurt
Regionale Perspektiven auf die Zeit der deutschen Besatzung im östlichen Europa /
Perspektywy regionalne na okupację niemiecką w Europie Wschodniej

20.30 Buffet-Empfang / Bufet

Donnerstag / Czwartek, 18.5.2017

9.30–11.00 HERRSCHAFT. PERSÖNLICHE MACHT UND REPRESSIONSAPPARAT / PANOWANIE. OSOBISTA WŁADZA I APARAT REPRESYJNY Moderation / Prowadzenie: Ruth Leiserowitz

Jan Daniluk, Gdańsk
Niemiecki aparat policyjny i SS oraz SA w Rejencji Ciechanowskiej (1939–1945) / Der deutsche Polizeiapparat, SS und SA im Regierungsbezirk Zichenau (1939–1945)

Ralf Meindl, Olsztyn
Persönliches Lehen oder Neuland im Osten? Zichenau in der Politik des ostpreußischen Gauleiters Erich Koch / Lenno osobiste czy Nowa Ziemia na wschodzie? Ciechanów w polityce gauleitera Prus Wschodnich, Ericha Kocha

Marcin Przegiętka, Warszawa
Selbstschutz Südostpreußen jako pluton egzekucyjny ciechanowskiego gestapo / Der Selbstschutz Südostpreußen als Erschießungskommando der Gestapo Zichenau

11.00–11.15 Kaffeepause / Przerwa na kawę

11.15–12.45 RECHT. DAS GERICHTSWESEN ZWISCHEN GESETZLICHKEIT UND WILLKÜR / PRAWO.SĄDOWNICTWO MIĘDZY LEGALNOŚCIĄ A SAMOWOLĄ
Moderation / Prowadzenie: Katrin Stoll

Janusz Piwowar, Warszawa
Działalność sądu doraźnego gestapo dla Rejencji Ciechanowskiej i okręgu Suwałki w zachowanych dokumentach zespołu „Geheime Staatspolizei Zichenau / Schröttersburg” / Die Tätigkeit des Standgerichts für den Regierungsbezirk Zichenau und den Kreis Sudauen in den erhaltenen Dokumenten des Bestands „Geheime Staatspolizei Zichenau / Schröttersburg“

Maximilian Becker, München–Wien
Deutsche Annexionsjustiz im Regierungsbezirk Zichenau / Niemieckie sądownictwo aneksyjne w Rejencji Ciechanowskiej

12.45–14.00 Mittagspause / Przerwa na obiad

14.00–15.30 RAUM. STADT UND LANDSCHAFT IN DER NS-PLANUNG / PRZESTRZEŃ. MIASTO I KRAjOBRAZ W KONCEPCJACH NAZISTOWSKICH
Moderation / Prowadzenie: Jürgen Hensel

Niels Gutschow, Heidelberg
Architekten und die Vereinnahmung von Raum / Architekci i zawłaszczenie przestrzeni
Paweł Kosiński, Warszawa Ciechanów – „wschodniopruskie miasto kolonialne” / Zichenau – eine „ostpreußische Kolonialstadt“

15.30–15.45 Kaffeepause / Przerwa na kawę

15.45–17.15 BODEN UND VOLK. BEVÖLKERUNGS- UND SIEDLUNGSPOLITIK / ZIEMIA I LUD. POLITYKA LUDNOŚCIOWA I OSADNICZA
Moderation / Prowadzenie: Dieter Pohl

Christian Rohrer, Stuttgart
Die Rolle der Landesbauernschaft Ostpreußen bei der ländlichen Siedlung, der Landbewirtschaftung und den Umsiedlungen im Regierungsbezirk Zichenau (1939–1945) / Rola Landesbauernschaft Ostpreußen w osiedlaniu, rolnictwie i przesiedleniach w Rejencji Ciechanowskiej (1939–1945)

Andreas Kossert, Berlin
Polnisch auf dem Vormarsch? Radikalisierung der nationalsozialistischen Masurenpolitik nach der Annexion Nordmasowiens / Polski posuwa się naprzód? Radykalizacja nazistowskiej polityki wobec Mazurów po aneksji Północnego Mazowsza

Freitag / Piątek, 19.5.2017

9.30–11.00 HOLOCAUST. ENTRECHTUNG, VERTREIBUNG UND MASSENMORD AN DEN JUDEN / HOLOCAUST. POZBAWIENIE PRAW, WYPĘDZENIE I MASOWY MORD NA ŻYDACH
Moderation / Prowadzenie: Ingo Loose

Janusz Szczepański, Pułtusk
„Rozwiązanie kwestii żydowskiej” w Rejencji Ciechanowskiej 1939–1942 / Die „Lösung der Judenfrage“ im Regierungsbezirk Zichenau 1939–1942

Rafał Kowalski, Płock
Okupacja niemiecka Płocka oczami jego mieszkańców pochodzenia żydowskiego w latach 1939–1941 / Die deutsche Besatzung von Płock aus der Perspektive der jüdischen Einwohnerschaft 1939–1941

11.00–11.15 Kaffeepause / Przerwa na kawę

11.15–12.45 ALLTAG. HANDLUNGSSPIELRÄUME UND ÖFFENTLICHKEITEN / CODZIENNOŚĆ. POLA DZIAŁANIA I PUBLICZNOŚCI

Moderation / Prowadzenie: Jan Daniluk

Elżbieta Szubska-Bieroń, Gostynin
Prasa codzienna w kształtowaniu opinii publicznej hitlerowskich Prus Wschodnich / Die Tagespresse und ihr Einfluss auf die öffentliche Meinung im nationalsozialistischen Ostpreußen

Anna Maria Stogowska, Płock
Życie codzienne w Płocku w czasie II wojny światowej na podstawie „Pamiętnika” Jadwigi Stypułkowskiej / Alltagsleben in Płock im Zweiten Weltkrieg im Lichte der Erinnerungen Jadwiga Stypułkowskas

Wojciech Giermaziak / Magda Kopciał / Magdalena Prymlewicz, Warszawa
Działalność dr. Karola Szwankego w latach 1939–1945. Przyczynek do badań nad historią służby zdrowia w Rejencji Ciechanowskiej / Das Wirken von Dr. Karol Schwanke in den Jahren 1939–1945. Ein Beitrag zur Erforschung der Geschichte des Gesundheitswesens im Regierungsbezirk Zichenau

13.00–14.00 ABSCHLUSSDISKUSSION / DYSKUSJA KOŃCOWA
Dieter Pohl, Klagenfurt
Ingo Loose, München–Berlin
Moderation / Prowadzenie: Christhardt Henschel

Die Beiträge und Diskussionen werden simultan ins Polnische bzw. Deutsche gedolmetscht. / Wystąpienia oraz dyskusje będą tłumaczone symultanicznie na język polski i niemiecki.

Konzeption und Organisation / Koncepcja i organizacja: Dr. des. Christhardt Henschel

Kontakt

Christhardt Henschel

DHI Warschau, Al. Ujazdowskie 39; 00-540 Warszawa

(+48 22) 525 83 00
(+48 22) 525 83 37
henschel@dhi.waw.pl

http://www.dhi.waw.pl